Μια ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδος ξεκινά για τα ελληνοτουρκικά με τη γερμανική πρωτοβουλία για έναρξη διαλόγου να συγκεντρώνει όλα τα βλέμματα. Οι προϋποθέσεις για να κάτσουμε στο τραπέζι και οι κόκκινες γραμμές.

Σε κρίσιμη φάση μπαίνουν τα ελληνοτουρκικά αφού από γερμανικής πλευράς επιχειρείται να γεφυρωθούν οι διαφορές και Αθήνα και Άγκυρα να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι. Ωστόσο «λάδι στη φωτιά» των ελληνοτουρκικών σχέσεων έριξε για μια ακόμα φορά την Κυριακή ο Ερντογάν διαλύοντας την όποια προοπτική διαλόγου – τουλάχιστον σύντομα - με την Ελλάδα, η οποία από την πρώτη στιγμή έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν θα μπει σε κανέναν διάλογο με τη γειτονική χώρα εφόσον δεν αποδείξει εμπράκτως τη διάθεσή της για αποκλιμάκωση της έντασης και εξεύρεσης λύσης με ειρηνικά μέσα.

Με την κίνηση αυτή η Άγκυρα εκθέτει όμως και τη Γερμανία, και προσωπικά την Ανγκελα Μέρκελ η οποία έχει επιδοθεί σε ένα αγώνα προκειμένου οι δύο χώρες να κάτσουν στο τραπέζι του διαλόγου αποτρέποντας το ενδεχόμενο θερμού επεισοδίου ή και σύρραξης όσο η Γερμανία κατέχει την προεδρία της ΕΕ.

Κι όλα αυτά από την επιλογή της Τουρκίας να επεκτείνει την παράνομη Navtex για το Oruc Reis, η οποία έληγε τα μεσάνυχτα της Κυριακής, μέχρι της 27 Αυγούστου. Πλέον η επίσκεψη του Γερμανού υπουργού Εξωτερικών, Χάικο Mάας, στην Αθήνα προκειμένου να συναντηθεί με τον Νίκο Δένδια, θα γίνει σε πολύ διαφορετικό κλίμα, από αυτό που υπολόγιζε η Γερμανία. Στο πλαίσιο αυτό κρίσιμη σημασία αποκτά η επίσκεψη του Μάας την ίδια μέρα στην Άγκυρα προκειμένου να συναντήσει τον τούρκο ομόλογό του, Μεβλούτ Τσαβούσογλου. 

Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν αυτή η νέα πρωτοβουλία θα έχει αποτέλεσμα ή απλώς θα κρατηθεί καθυστέρηση για την κορύφωση της κρίσης. Η Άγκυρα έχει καταστήσει σαφές ακόμα και στους πλέον… καλόπιστους πως δεν πρόκειται να «παγώσει» τις βλέψεις της στην Ανατολική Μεσόγειο. Αν κάποιος διατηρεί αμφιβολίες για τις προθέσεις της Άγκυρας μπορεί απλά να ανατρέξει στις δηλώσεις του Τούρκου Προέδρου κατά την ανακοίνωση της ανακάλυψης κοιτάσματος στη Μαύρη Θάλασσα. Ο τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε επίσης πως η Τουρκία θα επιταχύνει τις έρευνές της για υδρογονάνθρακες στην ανατολική Μεσόγειο αναπτύσσοντας εκεί στα τέλη του χρόνου ένα ακόμη πλωτό γεωτρύπανο.

«Θα επιταχύνουμε τις επιχειρήσεις μας στη Μεσόγειο με την ανάπτυξη στο τέλος της χρονιάς του (πλωτού γεωτρύπανου) Kanuni, στο οποίο γίνονται αυτή τη στιγμή εργασίες συντήρησης», δήλωσε ο Ερντογάν λίγο αφού ανακοίνωσε την ανακάλυψη ενός σημαντικού κοιτάσματος φυσικού αερίου στη Μαύρη Θάλασσα.
Σε Ελλάδα και Τουρκία ο Μάας

Ο Υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, θα συναντηθεί την Τρίτη 25 Αυγούστου και ώρα 12:00, με τον Υπουργό Εξωτερικών της Γερμανίας, Heiko Maas.

Οι συζητήσεις θα εστιασθούν στην κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς και στις σχέσεις ΕΕ-Ρωσίας και στην κατάσταση στη Λιβύη, εν όψει της άτυπης συνάντησης “Gymnich” των Υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ, που θα πραγματοποιηθεί στο Βερολίνο στις 27 και 28 Αυγούστου.

Διπλωματικές πηγές αναφέρουν ωστόσο πως ο επικεφαλής της Γερμανικής διπλωματίας στη συνέχεια θα ταξιδέψει για την Τουρκία για να συναντηθεί με τον Τούρκο ομόλογό του, Μεβλούτ Τσαβούσογλου.

Διπλωματικό πόκερ: Η αντεπίθεση της Ελλάδας

Ήδη από τις αρχές Ιουνίου, ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε αναδείξει την ευρύτερη ευρωτουρκική διάσταση, αλλά και διάσταση ασφαλείας που έχει η προκλητική συμπεριφορά της Τουρκίας για την Ανατολική Μεσόγειο και για ολόκληρη την Ευρώπη. Τότε είχε χτυπήσει «καμπανάκι» για την τουρκική παραβατικότητα με σχετικές επιστολές στην Πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιενκαι στον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ. Tότε είχε θέσει το πλαίσιο της συμπεριφοράς της γειτονικής χώρας στο ευρύτερο ευρωτουρκικό πλαίσιο.

Η κυβέρνηση αντιμετώπισε από την πρώτη στιγμή με ψυχραιμία και πλήρη πολιτική και επιχειρησιακή ετοιμότητα τη νέα τουρκική πρόκληση που εκδηλώθηκε με την ανακοίνωση της παράνομης Navtex τη Δευτέρα 10 Αυγούστου. Το αποτρεπτικό μήνυμα που έστειλαν οι Ένοπλες Δυνάμεις – «προϋπόθεση για την ειρήνη», όπως είπε ο πρωθυπουργός κατά την επίσκεψή του στην 115 ΠΜ της Αεροπορικής Βάσης της Σούδας, - σε συνδυασμό με τις διπλωματικές επαφές και κινήσεις σε όλα τα επίπεδα και η ψύχραιμη αντίδραση της Ελλάδας που συντόνισε ο κ. Μητσοτάκης από το Μέγαρο Μαξίμου ενημερώνοντας πολίτες, πολιτικούς αρχηγούς και εταίρους, έστειλε μηνύματα σε πολλαπλά επίπεδα.

Σήμερα, η παράνομη τουρκική NAVTEX και όσα έχουν ακολουθήσει έχουν προκαλέσει την κινητοποίηση του διεθνούς παράγοντα που καλεί σε αποκλιμάκωση. Η ενεργοποίηση της διπλωματίας από την κυβέρνηση αποδίδει, διεθνοποιεί το ζήτημα της Τουρκίας και έχει πλέον καταστήσει κοινό τόπο στους εταίρους ότι αυτή η κατάσταση δεν μπορεί να συνεχιστεί και ότι η συμπεριφορά της γειτονικής χώρας συνιστά «πρόκληση» για ολόκληρη την Ευρώπη.

Το μήνυμα που απηύθυνε ο πρωθυπουργός είναι ότι η προνομιακή σχέση της Τουρκίας με την Ε.Ε. δεν μπορεί να συνεχιστεί, αν η Τουρκία δεν αποδείξει εμπράκτως ότι είναι ένας παίκτης που σέβεται το Διεθνές Δίκαιο και τις σχέσεις καλής γειτονίας. Διαφορετικά, θα υπάρξουν συνέπειες. Και αυτές περνούν μέσα από κυρώσεις.

Ο Πρωθυπουργός, χρησιμοποίησε την έκτακτη τηλεδιάσκεψη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Τετάρτης ως ακόμη μια ευκαιρία για να θέσει το ζήτημα της τουρκικής προκλητικότητας και των εξελίξεων στην Ανατολική Μεσόγειο.

Αναφέρθηκε στη συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ της Ελλάδας με την Αίγυπτο, μια «καθόλα νόμιμη και υποδειγματική συμφωνία με όρους σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου. Τόνισε ότι η Τουρκία «παραβιάζει συστηματικά όλους τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου» και παρουσίασε τα πραγματικά περιστατικά που εκτυλίχθηκαν στην περιοχή της παράνομης τουρκικής NAVTEX.

Επανέλαβε την πάγια θέση ότι η Ελλάδα ποτέ δεν αρνήθηκε τον διάλογο με την Τουρκία. «Όχι, όμως», όπως τόνισε, «όσο υπάρχει ένταση στη θάλασσα, την ξηρά και τον αέρα και, πάντως, μόνο για τη μία διαφορά μας που είναι η οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών».

Ήταν η δεύτερη φορά, μετά το έκτακτο Συμβούλιο των Υπουργών Εξωτερικών της 14ης Αυγούστου, που το ζήτημα τέθηκε σε επίπεδο Ε.Ε. Στη δήλωσή του μετά την ολοκλήρωση της τηλεδιάσκεψης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Τετάρτης, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου κατέστησε σαφές ότι σε ό,τι αφορά την Τουρκία «όλες οι επιλογές βρίσκονται στο τραπέζι» στο Συμβούλιο της 24ης και 25ης Σεπτεμβρίου – όλα, συμπεριλαμβανομένων των κυρώσεων. Η πρώτη συζήτηση αναμένεται να γίνει στις 27 Αυγούστου, στο άτυπο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, όπου ο Ύπατος Εκπρόσωπος της Ε.Ε. για την Εξωτερική Πολιτική Ζόζεπ Μπορέλ αναμένεται να παρουσιάσει ένα options paper, μια λίστα επιλογών για κυρώσεις με ορίζοντα το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για την Τουρκία που θα συνεδριάσει με φυσική παρουσία στις 24-25 Σεπτεμβρίου.

Υπενθυμίζεται ότι πολύ πριν την έκδοση της παράνομης τουρκικής NAVTEX ο πρωθυπουργός είχε ζητήσει να γίνει ειδική συζήτηση στην Ευρώπη για την Τουρκία, ενώ ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Νίκος Αναστασιάδης είχαν ζητήσει στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του περασμένου Συμβουλίου για το Ταμείο Ανάκαμψης και το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, από κοινού με τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκο Αναστασιάδη, να υπάρξει ειδική Σύνοδος για την Τουρκία.
Οι «κόκκινες» γραμμές της Αθήνας

Σε μία ακόμα κρίση η Αθήνα επέλεξε την οδό της διπλωματίας αλλά χωρίς να μένει «ανοχύρωτη» στο επιχειρησιακό πεδίο. Ο ελληνικός στόλος βγήκε ξανά τάχιστα στο Αιγαίο και ευρύτερα στην περιοχή της Μεσογείου στέλνοντας μήνυμα αποφασιστικότητας για την υπεράσπιση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων. Χάρη στην ετοιμότητα των ενόπλων δυνάμεων και στους χειρισμούς της κυβέρνησης η Ελλάδα μετέδωσε σαφή μηνύματα και έθεσε τις «κόκκινες γραμμές» στη διεθνή κοινότητα:

  • Η Ελλάδα δεν θα δεχτεί καμία αμφισβήτηση κυριαρχικών της δικαιωμάτων από τις μονομερείς και προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας.
  • Η Ελλάδα είναι ανοικτή σε διάλογο, αλλά όχι υπό καθεστώς απειλών και σε περιβάλλον έντασης,
  • Η ψύχραιμη και θεσμική στάση της Αθήνας είχε ως στόχο να καταδείξει ότι η πηγή της έντασης στην περιοχή είναι οι ενέργειες της Τουρκίας. Ματαίως κάποιοι περίμεναν το «λάθος» από ελληνικής πλευράς που θα εξυπηρετούσε την άλλη πλευρά.
  • Παραμένοντας προσηλωμένη στο Διεθνές Δίκαιο και τις αρχές καλής γειτονίας η κυβέρνηση προωθεί προς ψήφιση στη Βουλή την Τετάρτη 26 Αυγούστου τις συμφωνίες οριοθέτησης των Θαλασσίων Ζωνών μας με την Ιταλία και την Αίγυπτο, συμφωνίες απολύτως συμβατές με το Δίκαιο της Θάλασσας.