BPΥΞΕΛΛΕΣ. Σε θέατρο σφοδρής σύγκρουσης ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην Πολωνία μετατράπηκε χθες η ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου, στις Βρυξέλλες, με την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να δηλώνει ότι η Ε.Ε. θα αναλάβει δράση και τον πρωθυπουργό της Πολωνίας Ματέους Μοραβιέτσκι να υποστηρίζει ότι η χώρα του υφίσταται «εκβιασμό». Στις 7 Οκτωβρίου, το Συνταγματικό Δικαστήριο της Πολωνίας αποφάσισε ότι μέρος της νομολογίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου δεν δεσμεύει την Πολωνία, αμφισβητώντας μία από τις πλέον θεμελιώδεις αρχές της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
«Η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Πολωνίας θέτει υπό αμφισβήτηση τα θεμέλια της Ε.Ε. και αποτελεί άμεση πρόκληση για την ενότητα της ευρωπαϊκής έννομης τάξης», τόνισε η πρόεδρος της Κομισιόν, προσθέτοντας ότι είναι η πρώτη φορά που δικαστήριο κράτους-μέλους κρίνει ότι οι ευρωπαϊκές συνθήκες είναι ασυμβίβαστες με το σύνταγμα κάποιας χώρας. Απευθυνόμενος στην Πολωνία, ο επικεφαλής της σοσιαλιστικής ομάδας στο Ευρωκοινοβούλιο, Ισπανός Ιράτσε Γκαρθία Πέρεθ, εκτίμησε πως «όταν ένα κράτος-μέλος απειλεί να μη σεβαστεί τους κανόνες, παίρνει μόνο του τον δρόμο για την έξοδο, κανείς δεν το ωθεί». Ακόμη πιο σαφής ήταν τη Δευτέρα ο υπουργός Εξωτερικών του Λουξεμβούργου, Ζαν Ασελμπορν, δηλώνοντας ότι «κανένα κράτος-μέλος δεν είναι αναντικατάστατο».
«Απορρίπτουμε τη γλώσσα των απειλών και του καταναγκασμού», είπε χθες στο Ευρωκοινοβούλιο ο Μοραβιέτσκι, ενώ η πλειονότητα των ευρωβουλευτών του ασκούσε σφοδρή κριτική. «Μερικά κράτη-μέλη έχουν συνηθίσει να καταφεύγουν σε εκβιασμούς, δεν είναι δημοκρατία αυτό». Ο Πολωνός πρωθυπουργός υποστήριξε ότι η κριτική στη χώρα του είναι «άδικη» και ότι η Πολωνία δεν αμφισβητεί τις ευρωπαϊκές συνθήκες αλλά την «υφέρπουσα εξουσία» του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Με την απόφαση της 7ης Οκτωβρίου το πολωνικό Συνταγματικό Δικαστήριο υποστήριξε ότι «τα όργανα της Ε.Ε. λειτουργούν πέραν των πλαισίων που έχουν καθορίσει οι συνθήκες».
«Η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου θέτει υπό αμφισβήτηση τα θεμέλια της Ενωσης», είπε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
«Η Ε.Ε. μετατρέπεται σταδιακά σε ένα υποκείμενο που δεν αποτελεί ένωση ελεύθερων κυρίαρχων κρατών», υποστήριξε ο Πολωνός πρωθυπουργός, «τα πρωτεία του ευρωπαϊκού δικαίου έχουν όρια». Εχουν πράγματι υπάρξει στο παρελθόν δικαστικές αποφάσεις που θέτουν όρια στο ευρωπαϊκό δίκαιο, αλλά ήταν απολύτως συγκεκριμένες και δεν είχαν την ευρεία εφαρμογή της απόφασης του πολωνικού Συνταγματικού Δικαστηρίου. Η απόπειρα, λ.χ., της Γερμανοδανέζας Κορίνας τσου Ζάιν Βιτγκενστάιν να χρησιμοποιήσει το ευρωπαϊκό δίκαιο ώστε να κατοχυρώσει τίτλο ευγενείας της στην Αυστρία απορρίφθηκε, καθώς έγινε αποδεκτό ότι η κατάργηση των τίτλων τιμής, το 1919, αποτελεί κομμάτι της παράδοσης της Αυστρίας που πρέπει να γίνει σεβαστό. Πιο σημαντική ήταν η αμφισβήτηση από το γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο του προγράμματος αγοράς ομολόγων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. «Τα πρωτεία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου δεν είναι σε καμία περίπτωση υπό αμφισβήτηση. Επρόκειτο για μια απόλυτη εξαίρεση», είχε πει τότε ο πρόεδρος του γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου, Αντρέας Φοσκιλε.
Με αυτά τα δεδομένα, ποια μπορεί να είναι η συνέχεια στο εξής για την Πολωνία; Η πρόεδρος της Κομισιόν απαρίθμησε χθες τις επιλογές: Η Επιτροπή μπορεί να εκκινήσει μια νέα διαδικασία επί παραβάσει, πέρα από αυτή που έχει ήδη πυροδοτηθεί λόγω της ασυμβατότητας των μεταρρυθμίσεων της πολωνικής Δικαιοσύνης με τους ευρωπαϊκούς κανόνες του κράτους δικαίου. Η Κομισιόν έχει επίσης στη διάθεσή της το εργαλείο της αιρεσιμότητας, δηλαδή τη δυνατότητα να «παγώσει» τη χορήγηση πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης. Τέλος, υπάρχει η λεγόμενη διαδικασία του άρθρου 7, που έχει ξεκινήσει εις βάρος της Πολωνίας από το 2017, αλλά στην πράξη δεν οδηγεί πουθενά, καθώς η φάση των κυρώσεων απαιτεί ομοφωνία στο Συμβούλιο, η οποία δεν υπάρχει.
Η οδός του συμβιβασμού
Εναλλακτικά, βεβαίως, υπάρχει η οδός του συμβιβασμού. «Ημουν και θα είμαι υπέρμαχος του διαλόγου. Είναι μια κατάσταση που μπορεί και πρέπει να επιλυθεί. Θέλουμε μια ισχυρή Πολωνία σε μια ενωμένη Ευρώπη», δήλωσε η Φον ντερ Λάιεν. Ο δε Μοραβιέτσκι, ταυτόχρονα με τις βαριές καταγγελίες εις βάρος της Ε.Ε., φρόντισε να επισημάνει ότι το πειθαρχικό όργανο του Συνταγματικού Δικαστηρίου –μήλον της Εριδος στην πρώτη φάση της διαμάχης, λόγω των δυνατοτήτων που προσφέρει για ωμή κυβερνητική παρέμβαση στο έργο της Δικαιοσύνης– θα αχρηστευθεί επειδή «δεν λειτούργησε με τον τρόπο που αναμενόταν».
Πηγή kathimerini.gr